Giữa lòng Hà Nội cổ kính, Văn Miếu Quốc Tử Giám lặng lẽ gìn giữ tinh hoa giáo dục nghìn năm, nơi từng bước gạch, mái ngói thấm đẫm dấu ấn sĩ tử xưa. Hãy cùng Lins Vietnam khám phá quần thể di tích độc đáo này là hành trình ngược dòng thời gian, chạm vào truyền thống hiếu học và khát vọng tri thức đã làm nên hồn cốt dân tộc Việt Nam.
Văn Miếu Quốc Tử Giám – Nét cổ kính giữa quần thể di tích
Văn Miếu Quốc Tử Giám là quần thể di tích lịch sử – văn hóa đặc biệt tại Hà Nội, Việt Nam, được xây dựng từ năm 1070 để thờ Khổng Tử và đào tạo nhân tài, trở thành trường đại học đầu tiên của Việt Nam. Nằm yên bình giữa nhịp sống hiện đại của thủ đô, Văn Miếu Quốc Tử Giám như một ốc đảo thời gian, nơi tiếng ve mùa hạ râm ran trên những tán cây cổ thụ, và từng phiến gạch xưa vẫn phảng phất bước chân sĩ tử nghìn năm trước.
Đây không chỉ là một công trình kiến trúc cổ kính, mà còn là biểu tượng của nền giáo dục Việt Nam, của tinh thần hiếu học, tôn sư trọng đạo, của khát vọng “vinh quy bái tổ” sau những kỳ thi Đình, thi Hội. Một lần ghé thăm Văn Miếu Quốc Tử Giám là một lần đi ngược dòng lịch sử, chạm tay vào những dấu ấn vàng son của trí tuệ Việt.
Lịch sử hình thành qua các Triều Đại
Văn Miếu được vua Lý Thánh Tông cho xây dựng năm 1070 để thờ Khổng Tử – bậc “Vạn Thế Sư Biểu” và các hiền triết Nho gia. Sáu năm sau, vua Lý Nhân Tông cho lập Quốc Tử Giám – trở thành trường đại học đầu tiên, nơi đào tạo nhân tài phục vụ triều đình.
Qua các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn, Văn Miếu Quốc Tử Giám luôn là trung tâm giáo dục bậc cao, đào tạo các nho sinh ưu tú, tổ chức những kỳ thi lớn nhằm chọn hiền tài “nguyên khí quốc gia”.
Trải qua biến thiên lịch sử, chiến tranh và tu bổ nhiều lần, di tích vẫn giữ được dáng vẻ uy nghiêm, trở thành biểu tượng văn hóa – giáo dục đặc sắc của dân tộc.
Kiến trúc đặc trưng của Văn Miếu Quốc Tử Giám
Văn Miếu Quốc Tử Giám có bố cục “nội công ngoại quốc” điển hình của kiến trúc cổ Việt Nam. Toàn bộ quần thể chia làm năm lớp sân nối tiếp nhau, mỗi lớp là một không gian riêng với hàm ý và chức năng linh thiêng. Cổng tam quan, mái ngói mũi hài, gỗ lim, gạch Bát Tràng, cùng những chi tiết điêu khắc tinh tế trên đình, mái, câu đối sơn son thếp vàng… tất cả tạo nên vẻ trang trọng, cổ kính, thấm đẫm hồn Việt.
Bước qua từng sân, người tham quan như bước vào một hành trình “tiến sĩ thành danh” – từ nhập môn, tôi luyện, thi đỗ, vinh quy – mô phỏng tinh thần hiếu học muôn đời.
Giảng đường Quốc Tử Giám – Trường đại học đầu tiên của Việt Nam
Đây là nơi các thầy đồ nổi tiếng như Chu Văn An truyền dạy kinh điển Nho giáo. Các nho sinh ngày đêm đèn sách, nuôi chí giúp nước. Quốc Tử Giám thời điểm này không những tuyển chọn con em quý tộc, quan lại mà còn cho các học trò xuất sắc từ khắp nơi, đào tạo để phục vụ triều đình. Hệ thống giáo dục chính quy này là tiền đề cho các kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình – chọn ra tiến sĩ cho đất nước.
Không gian giảng đường xưa nay đã thành Khu Thái học, trưng bày nhiều hiện vật, tranh ảnh, tái hiện lịch sử giáo dục Việt Nam, khiến du khách không khỏi bâng khuâng khi dạo bước.
Trải nghiệm tham quan Văn Miếu Quốc Tử Giám
Văn Miếu Quốc Tử Giám là hành trình qua năm lớp sân gắn với những công trình biểu tượng. Bước chân vào cổng chính, du khách như vượt ngưỡng cửa thời gian, đi qua các không gian văn hóa – giáo dục thiêng liêng.
Đại Thành Môn – Cổng chính uy nghi
Đây là lối vào trang trọng nhất dẫn vào nội khu Văn Miếu Quốc Tử Giám. Ba gian cổng lớn, mái ngói rêu phong, câu đối chạm trổ công phu. Phía trên giáp nóc, ở chính giữa treo một bức hoành khắc 3 chữ Hán “Đại Thành Môn” với ý nghĩa là sự thành đạt lớn lao. Qua cổng là bước đầu tiên của con đường học vấn – nơi mỗi sĩ tử phải tự nhắc nhở về lễ nghĩa, khiêm nhường trước Thánh Hiền.
Bia Tiến sĩ – Dấu ấn khoa bảng nghìn năm
Điểm dừng không thể bỏ qua là 82 tấm bia đá đặt trên lưng rùa, khắc tên 1307 vị tiến sĩ các kỳ thi Đình thời Lê – Mạc. Mỗi bia là một “hồ sơ vàng” lưu danh hiền tài, là niềm tự hào của làng quê, gia tộc. Năm 2011, hệ thống 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức Thế giới. Đọc những văn bia chữ Hán cẩn trọng, người ta hiểu được tinh thần “tôn sư trọng đạo” và đạo lý “trọng hiền đãi sĩ” của dân tộc.
Khuê Văn Các – Biểu tượng trí tuệ Việt
Khuê Văn Các xây năm 1805 dưới triều Nguyễn, nổi bật với kiến trúc gỗ sơn son, mái lợp ngói mũi hài, bốn mặt thoáng đãng. Tên “Khuê Văn” gợi chòm sao Khuê – biểu tượng văn học. Đây là nơi bình thơ, bình văn của các quan khi chấm thi. Ngày nay, hình ảnh Khuê Văn Các xuất hiện trên tờ tiền 100.000 VNĐ, trở thành một trong những biểu tượng đẹp nhất của Hà Nội.
Khu Thái học – Nơi lưu giữ tinh thần đèn sách qua nhiều thế hệ
Sau nhiều lần trùng tu, Khu Thái học được phục dựng thành không gian giáo dục – triển lãm. Tại đây đặt tượng Chu Văn An – người thầy tiêu biểu của đạo học Việt Nam, và nhiều hiện vật, tranh ảnh tái hiện lịch sử Quốc Tử Giám. Không gian trang trọng, mộc mạc, như thầm nhắc người Việt hôm nay gìn giữ truyền thống hiếu học.
Bảo tồn giá trị lịch sử truyền thống hiếu học ngàn đời
Không chỉ là di tích, Văn Miếu Quốc Tử Giám là nơi hun đúc tinh thần hiếu học cho nhiều thế hệ. Mỗi dịp đầu năm, người dân Hà Nội và du khách khắp nơi lại nô nức đi lễ cầu may mắn, xin chữ thầy đồ, một nét đẹp văn hóa ngày Tết. Nơi đây còn thường xuyên tổ chức lễ khai giảng, trao thưởng cho học sinh, tri ân thầy cô nhằm nhắc nhở đạo lý “tôn sư trọng đạo” ăn sâu trong hồn Việt.
Bên cạnh đó, Văn Miếu Quốc Tử Giám được Nhà nước quan tâm bảo tồn, tu bổ định kỳ. Không gian xanh, kiến trúc cổ kính và giá trị tinh thần khiến nơi đây trở thành điểm đến không thể thiếu trong hành trình khám phá Hà Nội. Lặng lẽ giữ vai trò “trường học ngàn đời”, nơi mỗi bước chân đều gợi nhắc chúng ta trân quý tri thức và đạo lý.
Văn Miếu Quốc Tử Giám – Nơi lưu giữ tinh hoa học thuật Việt Nam
Văn Miếu Quốc Tử Giám không chỉ là di tích cổ, mà là nơi lưu giữ tinh hoa học thuật, tinh thần tôn sư trọng đạo, và khát vọng vươn tới tri thức của dân tộc Việt Nam. Nếu đã ghé thăm Hà Nội, du khách hãy ghé thăm Văn Miếu Quốc Tử Giám để hiểu hơn về tinh thần ham học ngàn đời. Cảm ơn đã đồng hành cùng Lins Vietnam trên hành trình quay về Văn Miếu Quốc Tử Giám, hành trình trí tuệ Nho giáo Việt Nam.
- Facebook: Lins Vietnam
- Hotline: (+84) 286 276 5458
LINS VIETNAM – Loyalty – Insight – Never stop exploring