Du lịch cộng đồng đang dần trở thành một xu hướng nổi bật, mang đến những trải nghiệm chân thực và góp phần vào sự phát triển bền vững của các địa phương. Tại Lins Vietnam, chúng tôi tin rằng du lịch cộng đồng không chỉ là một hình thức du lịch mà còn là cầu nối văn hóa, giúp du khách hiểu sâu sắc hơn về đời sống, phong tục tập quán của người dân bản địa, đồng thời tạo sinh kế và bảo tồn giá trị truyền thống.
Du lịch cộng đồng (Community-based tourism) là gì?
Theo Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam, mặc dù du lịch cộng đồng (hay còn được gọi là du lịch dựa vào cộng đồng) là một khái niệm mới xuất hiện vào đầu thế kỷ 20, nhưng đã có nhiều cách hiểu và định nghĩa khác nhau về nó, phụ thuộc vào tác giả, khu vực.
Du lịch cộng đồng cung cấp cho du khách trải nghiệm về cuộc sống địa phương, trong đó cộng đồng địa phương sẽ tham gia trực tiếp vào các hoạt động du lịch và nhận được lợi ích kinh tế – xã hội từ các hoạt động du lịch và chịu trách nhiệm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường và văn hóa địa phương.
Tại sao du lịch cộng đồng là hướng đi tiềm năng cho du lịch bền vững?
Để xóa đói giảm nghèo, du lịch cộng đồng phải phát triển theo hướng bền vững. Điều này đang trở nên cần thiết và thường được nói đến khi muốn nhấn mạnh việc sử dụng các nguồn tài nguyên du lịch một cách có trách nhiệm.
Quá trình phát triển du lịch cộng đồng phải được định hướng và quản lý theo một phương châm: Kết hợp hài hoà nhu cầu của hiện tại và tương lai trên cả hai góc độ tổ chức, sản xuất du lịch và tham gia tiêu dùng du lịch, nhằm đạt tới một mục đích bảo tồn, tái tạo và phát triển được tài nguyên tự nhiên, giữ gìn và phát huy được bản sắc văn hoá dân tộc và hồn cốt linh thiêng của truyền thống.
Một số loại hình du lịch đặc trưng
Du lịch dân tộc
Du lịch dân tộc là hình thức du lịch liên quan đến bản sắc văn hóa và các phong tục tập quán của người dân bản địa. Ở thể loại du lịch này khách thường hướng sự quan tâm tới “thực hành văn hóa và xác định tính dân tộc đích thực”. Ví dụ tiêu biểu cho thể loại du lịch dân tộc kiểu này ở Malaysia là tour nhà dài của những người săn đầu người Iban tại Sarawak. Hay như nghi lễ chôn cất đi kèm với việc giết súc vật ở quy mô lớn để tế thần.
Du lịch văn hóa
Du lịch văn hóa thường tập trung vào màu sắc địa phương như: hình ảnh, trang phục, kiến trúc, điệu nhảy, lễ hội, âm nhạc,… Thể loại này có liên quan đến du lịch dân tộc, nhưng thường là hướng tới các dân tộc đa số. Du lịch dân tộc có thể thay đổi từng bước thành du lịch văn hóa khi mà các vùng xa xôi và các bộ lạc mở cửa nhiều hơn cho các tour du lịch thương mại có tổ chức.
Du lịch lịch sử
Du lịch lịch sử thường dành cho những người với động cơ học tập, nghiên cứu, họ thường đến các nơi lưu giữ lịch sử như bảo tàng, di tích kỷ niệm, di tích khảo cổ học, những địa điểm thường là ở các khu vực thành thị. Những người di lịch loại này muốn nhìn thấy vật thể hơn là con người, nghe và tưởng tượng về quá khứ.
Du lịch môi trường
Du lịch môi trường thường lệ thuộc vào du lịch dân tộc, cùng với những “ngày nghỉ xanh” và ngày càng trở nên phổ biến. Malaysia phát triển sức hấp dẫn của thiên nhiên trong những năm trước đây – như công viên quốc gia hay rừng nhiệt đới của Taman Negara, hay như Indonesia phân ranh giới và phát triển các công viên của họ.
Du lịch tái sáng tạo
Loại du lịch thường gắn với bãi biển, mặt trời, mua sắm. Ở Malaysia, các nhà nghỉ tại bãi biển như Langkawi và Penang cũng được quảng cáo nhiều như sân gôn tại các nhà nghỉ trên đồi với quan tâm đặc biệt đến giải trí và sáng tạo. Tại Singapore và Hongkong, việc đi mua sắm và ăn uống là những hoạt động được khuyến khích.
Nguồn: Đào Thị Minh Hương (2009)
“Gia đình haha” – Dẫn chứng tiêu biểu cho thành công của du lịch cộng đồng
Chương trình “Gia đình haha” gần đây đã tạo nên hiệu ứng mạnh mẽ, minh chứng rõ nét cho sức ảnh hưởng của một chương trình thực tế đến sự phát triển của du lịch cộng đồng. Cụ thể, chương trình đã góp phần đưa Bản Liền, Bắc Hà, Lào Cai trở thành một điểm đến du lịch “chữa lành” được nhiều người yêu thích.
Hiệu ứng “Gia đình haha” tại Bản Liền
Nhờ sức hút của “Gia đình haha”, Bản Liền đã chứng kiến lượng khách du lịch tăng đột biến. Homestay của chị Vàng Thị Thông và anh Hà, nơi các nghệ sĩ đã trải nghiệm cuộc sống, đã kín khách đến hết tháng 7 và còn nhiều ngày trống trong tháng 8, 9, tăng đáng kể so với năm 2024. Chị Thông cho biết chương trình đã giúp cô có thêm niềm tin và tự tin phát triển du lịch bền vững, thậm chí giới thiệu khách cho các homestay khác trong bản khi nhà mình đã kín chỗ.
Không chỉ riêng homestay của chị Thông, nhiều gia đình khác làm homestay tại Bản Liền cũng có lượng khách đều và đông hơn nhờ hiệu ứng của chương trình. Nguồn khách cũng đa dạng hơn, bao gồm khách cũ giới thiệu, khách tự do, các công ty du lịch kết nối, và khách biết đến qua Facebook, TikTok.
Những trải nghiệm đặc sắc và giá trị bền vững
“Gia đình haha” đã thành công trong việc quảng bá hình ảnh và câu chuyện chân thật về con người địa phương, đặc biệt là cuộc sống nông dân của người Tày ở Bản Liền. Du khách được khuyến khích tham gia các hoạt động thực tế như cày cấy, hái chè Shan tuyết, cày ruộng và lợp mái cọ. Điều này không chỉ mang lại trải nghiệm độc đáo cho du khách mà còn góp phần vào sự phát triển của du lịch cộng đồng tại địa phương.
Đọc thêm: Cuối tuần lên Bản Liền thử làm nông dân như Gia đình Haha
Một số mô hình phát triển du lịch cộng đồng khác tại Việt Nam
- Làng du lịch cộng đồng tại xã Mai Hịch, Mai Châu, tỉnh Hòa Bình
- Du lịch dựa vào cộng đồng Cơ Tu, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam
- Du lịch cộng đồng bản Nà Củng, tỉnh Lai Châu
- Mô hình du lịch cộng đồng tạo sinh kế bền vững cho người dân thôn Nặm Đăm, Quản Bạ, Hà Giang
- Mô hình du lịch cộng đồng tại Sapa, Lào Cai
Kết luận
Các mô hình du lịch cộng đồng không chỉ mang lại những trải nghiệm du lịch độc đáo mà còn là động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội bền vững tại các địa phương. Với những tiềm năng sẵn có và những thành công bước đầu từ các chương trình như “Gia đình haha”, Lins Vietnam tin rằng du lịch cộng đồng sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, mang đến những giá trị tích cực cho cả du khách và cộng đồng.
Cùng Lins Vietnam khám phá hành trình du lịch trên khắp đất nước Việt Nam này nhé!
Tìm hiểu thêm về chúng tôi tại:
- Facebook: Lins Vietnam
- Hotline: (+84) 286 276 5458