Du lịch Việt Nam - Sự hình thành và khởi phát

Đầu thế kỷ, hoạt động du lịch ở Việt Nam đã được thực dân Pháp phát triển mạnh mẽ. Nhiều địa danh được người Pháp nhanh chóng triển khai thành những trung tâm du lịch mang tính kinh doanh để kiếm lời. Đây cũng chính là bước đệm ban đầu để hình thành và khởi phát du lịch Việt Nam. Trong bài viết ngày, Lins Vietnam sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết về du lịch Việt Nam trong giai đoạn trước năm 1945.

Sự ra đời của ngành du lịch Việt Nam

Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, Pháp có ý định thông qua du lịch Việt Nam để mời gọi các nhà đầu tư mặc dù đây không phải là ngành kinh tế mũi nhọn của họ. Thực dân Pháp muốn lợi dụng du lịch để quy hoạch thuộc địa, khai thác du lịch, tổ chức tuyên truyền cho hành động khai phá văn minh và bình định của nước Pháp.

Tháng 07/1923, tạp chí du lịch Đông Dương (tạp chí chuyên ngành du dịch) – Revue du Tourisme indochinoise ra đời tại Sài Gòn. Một số tạp chí khác như Điện tín thuộc địa – La Dépêche coloniale và Tạp chí những người bạn yêu Huế – Bulletin des Amis du Vieux Huế cũng hỗ trợ đáng kể cho công tổ chức tuyên truyền.

Tạp chí du lịch Đông Dương – Revue du Tourisme indochinoise

Tạp chí những người bạn yêu Huế – Bulletin des Amis du Vieux Huế

Ngày 27/07/1923, Nghị định thành lập Uỷ ban du lịch Trung ương được François Marius Baudoin (Comité centrale du Tourisme) của quyền Toàn quyền Đông Dương đưa ra.

Năm 1925, văn phòng du lịch Trung Kỳ tại Huế (trụ sở tại Tòa Khâm sứ Trung Kỳ được thành lập tại Huế. Một năm sau đó (1926), văn phòng du lịch Nam Kỳ tại Sài Gòn (trụ sở khách sạn Continental) cũng được thiết lập.

Ngày 03/04/1928, Toàn quyền Đông Dương Monguillot đã ra nghị định về việc tổ chức lại ngành du lịch Đông Dương, cho phép thành lập Sở Tuyên truyền và Du lịch (Service de la Propagande et du Tourisme), Văn phòng Du lịch Đông Dương (Office indochinoise du Tourisme) và Văn phòng Tuyên truyền (Bureau de la Propagande).

Năm 1935, Toàn quyền Đông Dương ban hành nghị định về việc tổ chức lại Sở du lịch Đông Dương, trụ sở đóng tại số 22 phố Lagrandiere Sài Gòn (Nay là số 22 đường Lý Tự Trọng, Quận 1)

Sau khi thực dân Pháp chiếm được Việt Nam, một loạt các điểm du lịch ở Việt Nam như Đà Lạt, Nha Trang, Sa Pa, Tam Đảo, Mẫu Sơn, Đồ Sơn, Sầm Sơn, Bạch Mã, Ba Vì, Hạ Long, Vũng Tàu đã được các nhà thám hiểm (chủ yếu là người Pháp) và những người có chuyên trách khám phá, rồi sau đó được chính quyền thuộc địa biến thành nơi nghỉ dưỡng phục vụ cho giới công chức và tư bản Pháp.

Hoạt động quảng bá du lịch Việt Nam

Trước Chiến tranh Thế giới thứ nhất, hoạt động quảng bá du lịch Đông Dương hầu như do Câu lạc bộ Touring của Pháp chịu trách nhiệm. Để thu hút nhiều khách du lịch Âu – Mỹ đến Đông Dương, câu lạc bộ này bắt đầu xuất bản sách giới thiệu về Đông Dương, in sách sách hướng dẫn về du lịch và gửi thư quảng cáo đến các công ty du lịch lớn trên thế giới.

Sau sự thay đổi định hướng phát triển du lịch của nghị định vào năm 1928, Uỷ ban Trung ương Trung Kỳ có trách nhiệm:

Tuyên truyền và quảng bá du lịch, lập ra các tổ chức địa phương để xây dựng ngành công nghiệp khách sạn.
Thống kê các danh lam thắng cảnh, di tích và tổ chức bảo tồn chúng.
Lập các khu rừng quốc gia hoặc các khu bảo tồn săn bắn.
Nghiên cứu và lập các tuyến, địa điểm du lịch.

Công việc quảng bá đã được phát triển thuận lợi cho đến khi Chiến tranh Thế giới thứ nhất bùng nổ.

Sau khi Chiến tranh Thế giới thứ Nhất kết thúc, nước Pháp đẩy mạnh hoạt động quảng bá du lịch mạnh mẽ hơn, nhộn nhịp hơn để kêu gọi các nhà đầu tư. Thực dân Pháp đã mượn sự hỗ trợ của các nhà xuất bản sách, báo, phim ảnh,.. để tổ chức những buổi triển lãm tranh ảnh, chiếu phim về phong tục, tập quán, danh lam thắng cảnh tại Đông Dương ở Pháp, Anh, Mỹ và Nhật Bản.

Các địa điểm du lịch chính trong nước như Đà Lạt, Bà Nà, Sapa, Đồ Sơn, Cửa Lò, Nha Trang,… được xây dựng làm khu nghỉ dưỡng (gắn liền với kiến trúc Pháp) phục vụ giới thượng lưu Pháp & triều đình. Do đời sống kinh tế còn khó khăn, nhu cầu du lịch đi lại trong nước chưa phát triển, dẫn đến nguồn khách chủ yếu vẫn là người Âu – Mỹ.

Khu nghỉ mát trên đỉnh Bà Nà

Một ngôi nhà gỗ mang phong cách nhà nghỉ vùng núi châu Âu

Từ khách sạn Langbian Palace nhìn về bờ phía Nam hồ Xuân Hương. Bãi đất trống trải nằm dọc đường bên hồ ngày nay là quảng trường Lâm Viên và công viên Yersin

Các căn biệt thự của người Pháp ở Đà Lạt. Tòa nhà cao nhất là biệt thự nghỉ mát của Thống đốc Nam Kỳ, nay nằm trong khuôn viên UBND tỉnh Lâm Đồng (đường Trần Hưng Đạo)

Du lịch phát triển nhưng mang tính giai cấp và thuộc địa

Du lịch Việt Nam trước năm 1945 mang tính giai cấp rõ rệt thông qua việc các chuyến đi chủ yếu dành cho giới thượng lưu, người nước ngoài và tầng lớp giàu có. Các hoạt động du lịch còn bị phân biệt đối xử về chủng tộc và địa vị xã hội, với người bản địa hoặc tầng lớp lao động ít có cơ hội tiếp cận. Hơn nữa, cơ sở hạ tầng và các dịch vụ du lịch cũng được xây dựng chủ yếu để phục vụ cho nhu cầu của giới thượng lưu.

Đối tượng du lịch: Hoạt động du lịch chủ yếu dành cho những người có tiền, bao gồm người giàu có, tầng lớp thượng lưu Pháp và Việt Nam, cùng với du khách nước ngoài.
Địa điểm du lịch: Các địa điểm du lịch như Đà Lạt, Sapa và các khu nghỉ dưỡng sang trọng được phát triển để phục vụ giới thượng lưu, với kiến trúc biệt thự và tiện ích cao cấp.
Cơ sở hạ tầng: Hệ thống giao thông và dịch vụ được đầu tư để phục vụ người có thu nhập cao.

Người Việt Nam thuộc tầng lớp lao động hoặc dân tộc thiểu số thường bị loại trừ hoặc hạn chế cơ hội tiếp cận các dịch vụ du lịch, do rào cản về kinh tế, xã hội và sự phân biệt đối xử.

Du lịch nước ta là ngành kinh tế phụ, mang tính tự phát và nhỏ lẻ, nhưng đã để lại cho chúng ta hôm nay những kinh nghiệm:

Quy hoạch và xây dựng điểm du lịch phải có tầm nhìn lâu dài, khoa học và toàn diện;
Tổ chức kinh doanh lữ hành phải đặt du khách ở vị trí trung tâm;
Quảng bá du lịch, cần phải có nhiều bài viết sâu sắc ca ngợi thiên nhiên và con người Việt Nam.

Du lịch nước ta đã manh nha và bước đầu hoạt động. Một số nhà kinh doanh lữ hành người Việt đã biết tổ chức các tour du lịch trong nước và nước ngoài với tinh thần phục vụ du khách tận tâm và chu đáo. Các nhà báo, nhà văn, nhà thơ nổi tiếng đã viết nhiều bài ca ngợi về danh lam thắng cảnh của đất nước ta và tường thuật lại những chuyện du ngoạn hấp dẫn và thích thú nhằm quảng bá du lịch nội địa.

Du lịch còn là cầu nối quan trọng với thế giới bên ngoài cho việc phát triển bền vững về văn hoá và bản sắc ở Việt Nam.

Cùng Lins Vietnam tiếp tục khám phá “Lịch sử du lịch ở Việt Nam” qua các bài viết dưới đây:

[…]

Tìm hiểu thêm về chúng tôi tại: